ہندوستان دے سنویدھان دے 64 سال

  26جنوری 2014 نوں ہندوستان دے سنویدھان دی 64 ویں ورھے گنڈھ منائی جا رہی ہے۔  ہندوستان دے سنویدھان دا اعلان 26 جنوری 1950 نوں کیتا گیا سی۔ ایہہ سنویدھان اک سنویدھان گھڑنی اسمبلی نے بنایا سی جس دا گٹھن انگریز نے 1946 وچ کیتا سی۔ سنویدھان بناؤن والی اس اسمبلی دی بنتر کی سی اتے ایہہ ہوند وچ کس طرحاں آئی؟

طرحاں آئی؟

انگلینڈ دے پردھان منتری ایٹلی نے ہندوستان دے سنویدھان نوں بناؤن دے کم لئی دشا نردیش انگریز سرکار دی 1946 پالسی دستاویز وچ صاف کیتا سی۔ سنویدھان بناؤن والی اسمبلی دی کاروائی اتے اس دا پسارا وی گورنر جنرل اتے انگریز سرکار دی مرضی مطابق سی۔ اس دشا نردیش ادھین انگریزاں نے 1946 وچ ہندوستان وچ صوبائی اسیمبلیاں لئی چوناں کرائیاں۔ اس ویلے ہندوستان دی آبادی 33 کروڑ سی۔ ایہناں چوناں وچ صرف 3 کروڑ لوکاں نوں ہی ووٹ پاؤن دا حق حاصل سی۔ باقی 90 فی صدی لوکاں نوں ووٹ پاؤن دا کوئی حق نہیں سی۔ عورتاں دی تعداد اس سمیں تقریباً 15 کروڑ سی پر صرف 9لکھ عورتاں نوں ہی ووٹ پاؤن دا حق حاصل سی تے باقی عورتاں نوں ووٹ پاؤن دا کوئی حق نہیں سی۔

1946 دیاں اسمبلی دیاں چوناں وچ ہندوستان دی آبادی دے صرف 10 فی صدی حصے نوں ہی ووٹ پاؤن دا حق سی۔ ایہہ حق جائداد، دولت اتے تعلیم دے آدھار تے دتا گیا سی۔ چوناں وچ کھڑے ہون دا حق وی جائداد اتے دولت والیاں نوں ہی سی۔ ایہناں چوناں وچ صرف 15 کروڑ لوکاں نے ووٹاں پائیاں سن جو آبادی دا صرف 5 فی صدی حصہ سی۔ اس طرحاں آبادی دے اک نکے جہے ورگ نوں ہی ایہناں چوناں وچ صوبائی اسیمبلیاں لئی نمائندے چنن دا حق حاصل سی تے ایہہ ورگ دولتمنداں، جگیرداراں تے طاقتوراں دا ورگ سی۔

انگریز سرکار دے حکم مطابق ایہناں اسیمبلیاں دے نمائندیاں نے پھر سنویدھان بناؤن والی اسمبلی دی چون کیتی جس وچ 299 میمبر چنے گئے سی۔ 99 فی صدی توں وی زیادہ میمبر وڈے اتے دولت والے لوک سن۔ امبیدکر ورگے اکا دکا ہی سن جو سدھارن لوکاں وچوں سن۔

ظاہر ہے کہ ہندوستان دے سنویدھان نوں بناؤن والی اس اسمبلی نوں لوکاں نے سدھے طور تے نہیں سی چنیا۔ اس نوں چنن والے صوبائی اسیمبلیاں دے میمبر سن جنہاں دی اپنی چون وسوں دے صرف اک نکے جہے حصے نے کیتی سی۔ اس لئی جہڑا سنویدھان اس اسمبلی نے بنایا اس وچ عامَ لوکاں دیاں لوڑاں ، آشا اتے صدیاں توں چلی آئی آزادی دی تانگھ لئی کوئی تھاں نہیں سی۔ اس سنویدھان نوں قبولن جاں ردّ کرن بارے وی کدے کوئی رائے-شماری جاں ریپھرینڈم نہیں سی کرایا گیا۔ اس سنویدھان نوں لوکاں نے کدے ووٹ پا کے قبول نہیں سی کیتا۔ بستیوادیاں اتے زور والیاں نے ایہہ سنویدھان ہندوستان دے لوکاں اتے ٹھوسیا سی۔ سنویدھان بناؤن والی اس اسمبلی نے بستیوادیاں دے سارے ہی قانون جیوں دے تؤں رہن دتے۔ اس نویں سنویدھان دا 90 فی صدی توں وی زیادہ حصہ 1935 دا انگریز سرکار دا گورنمینٹ آف انڈیا ایکٹ ہی سی۔ سنویدھان بناؤن والی اسمبلی بنتر دے لحاظ نال بالکل جمہوریات ورودھی سی۔ اس نے مٹھی بھر وڈیرے اتے دولت والیاں دے ہتاں دی راکھی لئی 90 فی صدی لوکاں دے حق مار لئے۔

اس سنویدھان وچ  آئی پی سی ( سزا دے قانون) اتے سی آر پی سی نوں وی، جس نوں انگریز بستیوادیاں نے لوکاں نوں غلام بناؤن لئی اتے دباؤن لئی بنایا سی، اسے طرحاں برقرار رکھیا گیا۔ اس سنویدھان نے اسے ریاست نوں برقرار رکھیا جو انگریز نے 1858 وچ ہندوستان دے لوکاں نوں غلام بنائی رکھن اتے دیش نوں لٹن لئی قایم کیتی سی۔

اس لئی ایہہ کوئی حیرانی والی گلّ نہیں کہ عامَ لوک کہندے ہن کہ ہندوستان دی ریاست اتے قانون اوہناں دے حقاں دی پیروی اتے راکھی نہیں کردے۔ مثال دے طور تے، سرکار نے کساناں دی ہزاراں ہی اےکڑ زمین زبردستی وڈیاں کمپنیاں دے حوالے کر دتی ہے اتے سرکار اس دھکیشاہی نوں 1894 دے قانون تحت جائز اتے قانونی ٹھہراؤندی ہے۔ ایہہ قانون انگریز نے لوکاں دی زمین ہتھیاؤن لئی بنایا سی۔ اسے طرحاں قبائلی لوکاں دے لکھاں اےکڑ جنگل وڈیاں کمپنیاں دے حوالے کر دتے گئے ہن۔ چھتیسگڑھ وچ ایہناں کمپنیاں نے جنگل وچ رہن والے قبائلی لوکاں دے 700 پنڈاں نوں اگّ نال جھلس کے تقریباً 3 لکھ لوکاں نوں بے گھر کر دتا ہے۔ اڑیسہ، جھاڑکھنڈ اتے ہورناں علاقیاں وچ سرکار وڈیاں کمپنیاں دے حوالے زمین اتے جنگل کر رہی ہے۔ سرکار ایہہ 1860 دے جنگل بارے قانون تحت کر رہی ہے۔

   1950 دا سنویدھان جمہوریات ورودھی اتے لوکاں دے ہتاں دے خلاف ہے۔ اس دی بنیاد، پچھوکڑ اتے بنتر سبھ ہی لوک ورودھی ہن۔ ایہہ سامراجیاں اتے وڈے سرمائیداراں دا ہی پکھ پوردا ہے۔ اج حالات اک نویں سنویدھان دی منگ کر رہے ہن جس وچ سبھ عامَ لوکاں، قوماں، قبیلیاں، عورتاں اتے مرداں دے حقاں دی راکھی ہووے۔